Ik kan mijn geluk niet op: op 19 oktober opende het Stedelijk Museum Amsterdam een tentoonstelling over Kazimir Malevich en de Russische Avant-Garde. Misschien is het wel bekend bij de lezer: de schrijver dezes dweept zowel met het genoemd instituut als met genoemde kunstenaar. Tot zover weinig nieuws. Maar wat misschien wel aardig is op te merken, is dat een deel van de getoonde werken een eigenaardige geschiedenis hebben, met name als het gaat om de manier waarop ze in het Stedelijk zijn beland.
Khardzhiev, uit wiens collectie werken te zien zijn, kwam met zijn vrouw als hoogbejaarde begin jaren negentig naar Amsterdam. Na aankomst probeerde hij zijn grote unieke collectie Russische Avant-Garde ook te laten verhuizen van Rusland naar Nederland. Omdat dit via officiële weg moeilijk te organiseren was, had hij hulp ingeroepen. Het verhaal van de verhuizing van zijn collectie en de daarbij te hulp schietende personen is er één van in mijn ogen ongekende opeenstapeling van hebzucht, gesjoemel, verduistering en dubbele agenda's waar zowel de oorspronkelijke eigenaar, Khardzhiev zelf, als zijn verzameling flink onder te lijden hebben gehad. Laat ik voor de duidelijkheid vermelden dat het Stedelijk Museum daarin geen dubieuze rol speelde.
Bij het lezen van het uitstekende onderzoek van journaliste Hella Rottenberg getiteld "Meesters, marodeurs" val je van de ene verbazing in de andere: het lijkt of iedereen die het goed voor heeft met Khardzhiev graag wat van de waarde van de verzameling zou willen opstrijken. Enkele doortastende juristen hebben tenslotte de Stichting Khardzhiev, waarin de verzameling ondergebracht is, van een betrouwbare leiding voorzien. Opvallend genoeg gaat de stichting tegenwoordig door onder deze naam, terwijl die tot voor kort voluit Stichting Cultureel Centrum Khardjiev-Tschaga heette. Misschien omdat Google zoektermen op die laatste teveel artikelen uit de pers doet bovendrijven waarin deze geschiedenis beschreven wordt. Opvallend is ook dat de verhuizing van Khardzhiev naar Amsterdam nu in het museum en in de media in ongeveer één bijzin wordt uitgelegd, wat in mijn ogen de gebeurtenissen kwalijk tekort doet. Desalniettemin zal Khardzhiev vanuit het hiernamaals blij zijn over de huidige tentoonstelling: zijn wens om zijn collectie (al dan niet in bruikleen) onder te brengen bij het Stedelijk Museum Amsterdam is uiteindelijk gelukt!
Afbeelding hiernaast is van een werk van ondergetekende en AX710 getiteld Maleglitch en is het resultaat van het toepassen van een destructief algoritme op een afbeelding van Malevich. Een herhaaldelijke destructie is te zien op http://www.maleglitch.net