De term Blue Monday bestaat sinds 2005 en was, volgens Wikipedia, een marketingtruc van Sky Travel en staat voor the most depressing day of the year. Een (pseudo)wetenschappelijke onderbouwing werd gegeven in de vorm van een functie waarin de bewerking van allerlei variabelen leidde tot de derde maandag van januari. Dat kan op zich kloppen: aan mijn eigen winterse gemoedstoestand afgemeten is dit niet de prettigste periode van het jaar, hoewel een negatieve gemoedstoestand bij mij meestal veroorzaakt wordt door een reeks aaneengesloten door dikke wolkenlagen bedekte grijze grauwe dagen. Blue Monday is voor mij dan ook eigenlijk een geheugensteun om niet te vergeten voor minimaal een uur achter een blauwe lamp te gaan zitten.
Over de etymologie van "blue" om een negatieve gemoedstoestand aan te duiden is niet veel overeenstemming, maar het is wel opvallend dat wat ik als mijn favoriete kleur beschouw, meteen de aanduiding is van een negatieve gemoedstoestand: "Feeling blue". Zo'n 20 jaar geleden had ik in mijn toenmalige atelier een glazen potje op mijn bureau staan met daarin blauw pigment. Onregelmatig pakte ik het potje op, draaide het deksel er vanaf en keek met één oog een tijdje in het blauwe pigment, wisselde af met het andere oog, tot ik een bevredigend gevoel beleefde, sloot het potje weer en zette het terug. Een kort moment van totale zuivere blauwbeleving. Wat het losmaakte in mijn hoofd weet ik niet, maar af en toe aandachtig kijken naar het blauw van dat pigment gaf een goed gevoel.
Gemalen lapis lazuli, ofwel natuurlijk ultramarijn, synthetisch ultramarijn, YInMn Blue, International Klein Blue: deze intense blauwen zijn mijn favoriet. Vaak heb ik voor een werk van Yves Klein in één of ander moderne kunstmusem gestaan, en toch altijd raakte ik er weer vol van.
Fenomenale, intense, subtiele of knallende blauwen zijn bij alle grote kunstenaars en kunstwerken terug te vinden. Picasso had een blauwe periode van 1901 tot en met 1904, Johannes Vermeer gebruikte mooi blauw voor vele kledingstukken, de grote golf van Katsushika Hokusai kenmerkt zich in blauw, van Gogh's nachtelijke hemels zijn hemels blauw, Der Blaue Reiter spreekt voor zich, net als Yves Klein en zijn IKB, Barnett Newman en zijn Cathedra, de vele Madonna's, in blauw, met kind...
Recent heb ik het potje pigment weer eens opgezocht op zolder, maar heb het nog niet teruggevonden. Ik had het willen afstoffen en weer op mijn bureau willen zetten. Hopelijk zal dan het blauwe licht mij door deze Blue Monday kunnen helpen, en anders sla ik gewoon een kunstboek open om me te laven aan bovengenoemde kunstwerken.
Foto: 28 augustus 2014, Stedelijk Museum Amsterdam. In de zomer lukte het me blijkbaar niet om vrolijk te kijken bij een werk van Yves Klein. Vreemd...