Alweer even geleden was ik bij de opening van een solotentoonstelling van Job Koelewijn bij Galerie Fons Welters. Het was buiten koud en nat, maar het was zeker de moeite waard er naartoe te gaan. Ik benijd Jobs volhardende leessessies die hij elke dag belegt: 45 minuten hardop voorlezen uit uiteenlopende filosofische, politieke ofwel artistieke sleutelwerken, opgenomen op old school cassettebandjes—je weet wel, van die dingen die je niet meer kunt afspelen. Want wie heeft er nog een werkende cassettespeler thuis?
Uren en uren van voorgelezen proza vullen een enorme hoeveelheid bandjes, die Job Koelewijn presenteert in een alternatieve boekenkast: boek horizontaal, stapel bandjes met voorgelezen inhoud daar bovenop. Hoewel door Job waarschijnlijk onbedoeld, geeft het niet langer kunnen afspelen van ingelezen boeken een hele andere laag aan de werken die hij er mee maakt. Waarschijnlijk ziet hij de bandjes niet als onspeelbaar, maar voor mij zijn ze dat wel. Zelfs al zou ik ze kunnen afspelen, ze zijn onderdeel van een kunstwerk geworden, waar je met je handen van af dient te blijven (toch?).
Zijn de bandjes daadwerkelijk wel gevuld? De licht beduimelde hoesjes met handgeschreven opschrift suggereren concentratie en toewijding, die makkelijk te transponeren zijn naar de daad van het voorlezen, de aandacht waarmee het werk opgebouwd is, eigenlijk met al Jobs werk. Want wie gaat er nu op een cirkel van aluminium een afbeelding plakken om vervolgens in dunne stroken de helft er in cirkels weer uit te snijden? Is inspanning een graad voor beoordeling? Eigenlijk vind ik van niet. Het doet er niet toe hoeveel uren je in wat dan ook gestoken hebt; het draait erom of het resultaat goed is of slecht.
De wetenschap dat Ludwig Wittgenstein zich ergens, half versneden, onder lagen papier bevindt, stemt me vrolijk. Gelukkig zag Koelewijn in dat het een mooi beeld opleverde voor een print, vandaar dat hij er een foto van maakte. Het is niet verwonderlijk dat Job Wittgenstein leest en zijn beeltenis gebruikt: in Koelewijns werk gaat het veel over taal en boeken, en teksten zijn een terugkerend beeldelement. De onbereikbaarheid van de voorgelezen teksten werken als een boemerang: Job prikkelt je en geeft je een voorzet, je denkt makkelijk te kunnen gaan zitten luisteren, maar uiteindelijk zul je toch zelf aan de bak moeten: hard werken, Spartaans levenslessen tot je nemen, hardop lezen, geconcentreerd kennis vergaren. Misschien moet ik maar eens met een kwartier per dag gaan beginnen.